Zanim rola Hana Solo uczyniła go aktorem światowego formatu, Harrison Ford pracował jako zwykły stolarz. Samuel L. Jackson przed Pulp Fiction wahał się między karierą biologa morskiego i architekta. Krętą drogę do aktorstwa przebył też Hugh Jackman, który między innymi uczył w szkole WF-u. Historie wielu gwiazd filmowych dowodzą, że nigdy nie jest za późno na przekwalifikowanie się na aktora. Jeśli dotychczasowa praca nie daje Ci satysfakcji, widzisz stagnację w swojej branży – wypróbuj swoich sił jako aktor. Wbrew pozorom nie tak trudno zdobyć pierwszą rolę. Sprawdź, jak odkryć swój potencjał aktorski, gdzie nauczyć się aktorstwa oraz w jaki sposób szukać angażu do filmu lub serialu.
Kto może zostać aktorem?
Aktorem może zostać każdy, kto tego chce i ma dość determinacji, by spróbować zawalczyć o taką pracę. Panuje przekonanie, że tylko osoby młode oraz mieszczące się w restrykcyjnych kanonach piękna forsowanych w świecie show biznesu mają szansę na karierę w branży aktorskiej. Jest to mit. W każdej produkcji filmowej, teatralnej, serialu czy reklamie potrzebne są osoby z różną aparycją, cechami charakterystycznymi i w różnym wieku. Warto o tym pamiętać i szczególnie na początku nie ulegać negatywnym opiniom. Przykładowo, Kathy Bates, aktorka, która wystąpiła w ponad stu filmach i serialach, na początku kariery usłyszała od reprezentującego ją agenta, że nie jest dość ładna, by zostać aktorką. Bates zmieniła agenta i w kolejnych latach zagrała w takich nagradzanych produkcjach jak Misery, Titanic, Sześć stóp pod ziemią czy O północy w Paryżu.
Kolejnym mitem jest to, że nowicjusz nie ma szansy na główną rolę, gdyż te zawsze przyznawane są aktorom z dorobkiem i znanym nazwiskiem. Co prawda to często stosowana strategia podnosząca produkcji na komercyjny sukces, niemniej reżyserzy zawsze poszukiwali i będą poszukiwać tzw. nowych twarzy – osób, które nie znudziły się widzom, mają w sobie świeżość cechującą wyłącznie nowicjuszy oraz charyzmę pozwalającą na przyciągnięcie tłumów na widownię. Pragnienie znalezienia „nowej twarzy” kierowało chociażby Georgem Lucasem, który rozglądał się za kimś nieznanym w branży do brawurowej roli Hana Solo. W nagrodzonym Oscarem Moonlight Barry’ego Jenkinsa jedna z najważniejszych ról przypadła Alexowi Hibbertowi, osobie bez żadnego doświadczenia przed kamerą. Przykłady można mnożyć, a przełomem w karierze zawodowej może być tak naprawdę każda rola – trzeba się tylko odważyć, by ją zdobyć.
Jakie cechy powinien mieć zawodowy aktor?
Nieważne, jak wyglądasz, ile masz lat ani jakie jest Twoje doświadczenie zawodowe – możesz zostać aktorem. Istnieje jednak wachlarz predyspozycji oobowościowych, które zwiększają szansę powodzenie w tym zawodzie. Są to także cechy, jakie posiada większość uznanych artystów w dziedzinie aktorstwa.
Najważniejsze cechy aktora to:
- pewność siebie,
- charyzma,
- bogata wyobraźnia,
- wrażliwość i empatia,
- odwaga i otwartość na nowe doświadczenia,
- wytrwałość,
- pracowitość,
- odporność na stres.
Czy warto postawić na aktorstwo?
Aktorstwo to wymarzona praca dla wielbicieli kina, seriali, teatru. Zawód niezwykle ciekawy, umożliwiający podróże, współpracę z kreatywnymi ludźmi, poznawanie znanych osobowości świata kultury i rozrywki, czy wreszcie – pozwalający na rozwijanie własnej wrażliwości artystycznej. Aktorstwo może być też bardzo dochodowe, a co więcej, wiąże się z prestiżem i sławą. W dzieciństwie wielu z nas marzyło, by zostać gwiazdą filmową. Jednak czy marzenie da się przekuć w realną ścieżkę kariery?
Przede wszystkim aktorstwo to zawód mający stosunkowo niski tzw. próg wejścia. Zdarza się, że pracę na planie zaczyna osoba bez żadnego przygotowania i agenta, która po prostu została dostrzeżona na castingu. Szansę na zdobycie roli znacznie zwiększa wykształcenie aktorskie. Już krótka nauka warsztatu znacząco wpływa na to, jak kandydat prezentuje się w czasie przesłuchania.
Aktorstwo a rynek pracy przyszłości
Rynek pracy w Polsce i na świecie ulega obecnie bardzo dynamicznym zmianom. Specjaliści sygnalizują, że z uwagi na błyskawiczny rozwój technologiczny wiele zawodów już teraz jest zagrożonych. Przedstawiciele licznych profesji są zmuszeni błyskawicznie nabywać nowe kompetencje oraz nadążać za nowościami cyfrowymi, co wymaga dodatkowego wysiłku i budzi obawy. Inni będą musieli poszukać sposobów na przebranżowienie i pracę w całkiem nowych obszarach zawodowych. Tymczasem aktorstwo i szerzej rozumiane sztuki performatywne należą do tych dziedzin, w których rola człowieka wydaje się być niezastąpiona. Gra aktorska nie jest prostym naśladowaniem mimiki, odtwarzaniem gestów i wypowiadaniem kwestii ze scenariusza. To sztuka, w której od kreatywności, osobowości i warsztatu aktora zależy, jakie emocje wzbudzi tworzona przez niego kreacja, jakie wywrze wrażenie na widzu oraz jak wpłynie na całą produkcję. Aktor to zawód bezpieczny na digitalizującym się rynku pracy.
Jak zostać aktorem?
Jeśli chcesz się przebranżowić i zostać aktorem, masz do wyboru kilka sposobów na start w zawodzie. Do pracy najlepiej przygotowuje szkoła aktorska.
W trakcie studiów przyszły aktor uczy się między innymi:
- technik emisji głosu, impostacji głosu w mowie i śpiewie,
- interpretacji różnych typów tekstu pisanego i piosenek,
- metod pracy nad rolą,
- improwizacji aktorskiej,
- wyrażania emocji w grze aktorskiej,
- odgrywania scen dialogowych prozą, wierszem, śpiewem, w języku polskim i języku obcym,
- harmonii, rytmiki, śpiewu indywidualnego i grupowego,
- dubbingu,
- odgrywania scen walk scenicznych,
- szermierki,
- tańca współczesnego, stepu.
Na uczelni przyszły aktor ma szansę poznać różne techniki budowania roli (np. poznaje szkoły Meisnera, Strasberga, Stanisławskiego, Adler). Student zwiększa świadomość swojego ciała jako narzędzia pracy poprzez zajęcia ruchowe, odbywa też warsztaty z logopedą. To jednak nie wszystko. Dobra uczelnia aktorska przygotowuje do wyzwań współczesnego rynku pracy – studenci spotykają się z reżyserami, uczą się przechodzić castingi, biorą udział w różnego rodzaju warsztatach. Naukę kończy obrona pracy dyplomowej. W przypadku aktorów oprócz pracy pisemnej wystawiany jest spektakl dyplomowy, stanowiący często pierwsze poważne przedsięwzięcie w karierze aktora, które może uwzględnić w swoim dorobku artystycznym
W Polsce działają zarówno publiczne, jak i niepaństwowe szkoły aktorskie. W czasie wyboru warto zwrócić uwagę na program nauczania. Są jednostki specjalizujące się np. w aktorstwie wokalnym, aktorstwie dramatycznym, szkoły teatru tańca czy pantomimy.
Nie wszyscy początkujący aktorzy, mający już na koncie pierwsze role, to osoby po szkołach aktorskich. Warto jednak zauważyć, że większość z czasem uzupełnia wykształcenie. Nauka warsztatu pod okiem specjalistów pozwala na osiągnięcie wysokiego poziomu w sztuce aktorskiej i pełne rozwinięcie kariery.
Jak dostać się do szkoły aktorskiej?
Każda uczelnia ma nieco inne wymagania wobec kandydatów. Zazwyczaj rekrutacja ma kilka etapów, obejmujących zadanie wstępne i egzaminy przed komisją. Na początek zwykle należy zarejestrować się w internetowym systemie rekrutacyjnym uczelni i spełnić wymagania formalne (np. wysłać świadectwo dojrzałości, zdjęcie, zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania zawodu aktora, uiścić opłatę rekrutacyjną).
Szkoła aktorska – zadanie rekrutacyjne
Do typowych zadań dla kandydatów należy nagranie krótkiego filmu z autoprezentacją i próbkami interpretacji wskazanych tekstów. Na egzamin wstępny do szkoły aktorskiej zapraszane są osoby, których filmy oceniono najwyżej.
Szkoła aktorska – egzamin wstępny
Egzaminy mogą być wieloetapowe. W ich czasie kandydat może zostać poproszony o zaprezentowanie fragmentu wiersza czy prozy, monologu, piosenki. Ponadto sprawdza się umiejętność improwizacji, tańca, sprawność fizyczną. W ramach egzaminów wstępnych często weryfikowana jest także wiedza kandydatów z zakresu szeroko pojętej sztuki i kultury (teatru, filmu, literatury, filozofii). Często padają pytania dotyczące kwestii społecznych i bieżących wydarzeń kulturalnych.
Studia aktorskie – jakie przedmioty na maturze?
Aktorstwo może być nietuzinkowym pomysłem na karierę. Nie dziwi zatem, że studia aktorskie każdego roku cieszą się ogromną popularnością wśród maturzystów. W czasie rekrutacji na studia aktorskie najważniejsze są punkty uzyskane w czasie egzaminów wstępnych. Warto jednak wiedzieć, że niektóre uczelnie przyznają także punkty za przedmioty maturalne – przede wszystkim za język polski, język obcy, historię sztuki. Warto uważnie zapoznać się z kryterium punktacji stosowanym przez daną jednostkę.
Jak znaleźć pracę jako aktor?
Zawód aktora daje szerokie możliwości na rynku pracy. Aktorzy nie tylko grają w filmach, serialach czy na deskach teatrów. Znajdują zatrudnienie w telewizji (konferansjerzy, prowadzący programy, lektorzy), radiu (spikerzy, aktorzy słuchowisk radiowych), przy postprodukcji filmów aktorskich i animowanych (lektorzy, aktorzy dubbingowi) czy chociażby są angażowani do produkcji audiobooków. Niektórzy zaczynają pracę w branży jako statyści, aktorzy epizodyczni, dublerzy czy nawet kaskaderzy. Aktorów stale poszukuje się także do reklam, a niekiedy również na wydarzenia branżowe czy dla dzieci.
Większość osób myślących o karierze aktora podpisuje umowę z agencją. Dzięki temu osoba początkująca nie musi sama wyszukiwać informacji o castingach, ale dostaje propozycje udziału w przesłuchaniach od opiekującego się nią agenta, wraz z krótkim briefem i ewentualnymi wskazówkami. Alternatywą do związania się z agencją aktorską jest założenie konta na portalu castingowym skupiającym twórców i aktorów. Zleceń aktorskich można szukać także na własną rękę. Warto dołączyć do grup tematycznych dla freelancerów w mediach społecznościowych i śledzić fora branżowe.
Portfolio aktora
Niezależnie od tego, czy zdecydujesz się na samodzielność, czy zwiążesz z agencją aktorską, już na pierwszym etapie kariery musisz przygotować portfolio aktorskie. To Twoja wizytówka na rynku pracy, rodzaj CV aktora. Dobre portfolio zawiera pakiet wyraźnych i różnorodnych zdjęć, zarówno twarzy i całej sylwetki, w różnych typach stylizacji. Zaleca się naturalność (delikatny makijaż lub brak), unikanie nakryć głowy i ozdób zasłaniających aktora.
Showreel
W portfolio umieszcza się także showreel (demo aktora), czyli krótki filmik, na którym artysta prezentuje swoje umiejętności. Także w tym wypadku ważna jest różnorodność – warto, by aktor pochwalił się umiejętnością wyrażania różnych emocji, wchodzenia w różnorodne role, swobodnego operowania głosem i ciałem. Showreel często montuje się z fragmentów wystąpień. Niezależnie od tego, jakie materiały wykorzystasz, scenki muszą być dobrej jakości, zarówno wizualnie, jak i pod względem czystości dźwięku.
Casting aktorski
Casting aktorski jest rodzajem rozmowy kwalifikacyjnej w zawodzie aktora. Nie wszystkie castingi mają charakter otwarty – na niektóre można dostać się tylko poprzez agencję. W czasie castingu zostanie Ci zrobione aktualne zdjęcie i wypełnisz formularz zgłoszeniowy. Następnie zostaniesz poproszony o odegranie scenki, w czasie której reżyser i asystent ds. obsady sprawdzą Twoje umiejętności oraz to, czy pasujesz do danej roli.
Jak pomyślnie przejść casting? Co prawda nie ma na to jednej recepty, gdyż wiele zależy od tego, czy Twój wygląd i osobowość są zgodne wizją reżyserską dotyczącą danej postaci. Niemniej aktor jako artysta powinien umieć przekonać innych do swojej własnej kreacji. Jeśli jest autentyczny i naturalny w swojej roli, potrafi wzbudzić emocje, ma duże szansę zrobić wrażenie i zostać zaproszony do współpracy. Niekiedy wyróżniające się osoby są angażowane do innych ról niż te, których dotyczyło przesłuchanie. Po castingu warto uzbroić się w cierpliwość – przy dużych przedsięwzięciach odpowiedź o przyjęciu do obsady może nadejść nawet po kilku miesiącach.
